Son güncelleme: 2 hafta önce
Blokchain trilemması ifadesini ilk kullanan kişi Vitalik Buterin’dir. Dilemma ikilem anlamına gelirken, trilemma üçlem demektir. Yani bir çıkmaz vardır ve bu çıkmazda 3 farklı değişken mevcuttur. Peki nedir bu blokchain çıkmazı?
Vitalik’e göre bir blok zincir geliştireceğiniz zaman 3 ana soruna cevap aranması gerekir;
Uygulamamızı indirin, gelişmelerden ilk sizin haberiniz olsun!
- Ademi merkeziyet: Ağın tek bir merkezden yönetilmemesi. Yönetimin ağdaki tüm katılımcalara dağıtılması.
- Güvenlik: Ağın saldırılara ve çift işlemlere karşı dayanıklı olması.
- Ölçeklenebilirlik: Ağın aynı anda binlerce veya milyonlarca işlem yapabilmesi.
Ve genelde blok zincirler bu 3 ana unsurdan birini feda etmek durumundalar. Çünkü mevcut teknolojilerle henüz üçünün aynı anda bir arada bulunduğu bir blok zincir inşaa etmek mümkün değil.
Dolayısıyla herhangi bir blok zincir inşaa edeceğiniz zaman ya ölçeklenebilirlikten, ya güvenlikten ya da ademi merkeziyetçilikten ödün vermek durumundasınız.
İşte buna blockchain trilemması deniyor. Çıkın işin içinden çıkabilirseniz.
Orada burada çok duymuşsunuzdur; Solana çok hızlı! Tron’un işlem maliyetleri çok ucuz! BSC hem çok ucuz hem çok hızlı! Bunların her biri yukarıda saydığımız ana unsurlardan en az birinden ödün verdiği için hızlı ya da ucuz.
Bitcoin örneğin. Ademi merkeziyetçiliği tam. Güvenliği çok çok iyi. Ancak ölçeklenebilirliği çok düşük. İşlemler 10 dakikada bir gerçekleşiyor ve anlık işlem yapabilme yetisi yok.
Ethereum örneğin. Ademi merkeziyetçiliği iyi. Güvenliği iyi. Ama onun da ölçeklenebilirliği henüz tam değil. İşlem ücretleri çoğu zaman “lüks” diyebileceğimiz seviyelerde.
Binance Smart Chain örneğin. Ademi merkeziyetçiliği kötü. Ağı toplamda 21 validatör yönetiyor. Güvenliği iyi. Ölçeklenebilirliği de iyi sayılır.
Görüldüğü üzere 3 ana unsurdan bir tanesi hep eksik.
Ekosistem sürekli bir gelişim içinde olduğu için bu soruna katman 1 ve katman 2 çözümlerle yanıt aranmakta. Ancak henüz istenilen noktaya gelinmiş sayılmaz. Katman 2 çözümlerin de çoğu halen üçüncü taraf node’larla yönetilmekte.
Pek çoğu bu üç ana unsurun bir blok zincirde aynı anda bulunmasının çok kolay olmayacağını, hatta imkansıza yakın olduğunu söylüyor. Bazıları ise bunun çok yakın gelecekte mümkün olacağını iddia ediyor.
Bakalım yakın gelecekte bu trilemmayı çözen bir proje ortaya çıkacak mı?
